Bilo bi uzaludno tražiti »poreklo« svake od ovih kosmogonija. Čak i just one za koje se može pretpostaviti da su ih doneli Arijci, imaju paralele u još starijim ili još »primitivnijim« kulturama. Kao i tolike druge 11
12. Žena i vegetacija. Sveti prostor i periodično obnavljanje Sveta Prva, a možda i najznačajnija posledica otkrića zemljoradnje, bila je kriza sistema vrednosti paleolitskih lovaca: veze religiozne prirode koje su bile uspostavljene sa životinjskim svetom istisnulo je ono što bismo mogli da nazovemo mistična solidarnost čoveka i vegetacije. Ako su do tada suštinu i sakralnost života oličavale kost i krv, ubuduće će to činiti sperma i krv. Drugim recima, žena i ženska sakralnost uzdignute su u prvi prepare. Pošto su žene imale odlučujuću ulogu u uzgajanju domaćih biljaka, just one postaju vlasnice obrađenih polja, što ojačava njihov društveni položaj i dovodi do stvaranja karakterističnih institucija, kao što je, na primer, matrilokacija, kada je suprug obavezan da živi u kući svoje žene. Plodnost zemlje povezana je s plodnošću žena; prema tome, žene postaju odgovorne za obilnost žetve, jer just one poznaju »tajnu« stvaranja. Reč je o religioznoj tajni, pošto ona upravlja poreklom života, ishranom i smrću. Obrađena zemlja je izjednačena sa ženom. Nešto kasnije, posle pronalaska pluga, ratarski rad je poistovećen s polnim činom.23 Ali hiljadama godina, Majka Zemlja rađala je sasvim sama, partenogenezom. Sećanje na tu »misteriju« sačuvano je u olimpskoj mitologiji (Hera sama začinje i rađa Hefesta i Areja), a moguće je pronaći ga i u brojnim mitovima i narodnim verovanjima o ljudima koji su rođeni iz Zemlje, o porađanju na tlu, polaganju novorođenčeta na zemlju, itd.
Kasnije, on putuje na jug, i neko vreme nastanjuje se u Sihemu; on zatim vodi svoie karavane između Palestine i Egipta (Knjiga postanja, thirteen .* 1—3). Priča o Avramu i doživljajima njegovog sina Isaka, i njegovih unuka Jakova i Josifa, prikazuje takozvani time period Rodozačetnika. Dosta dugo, kritika je smatrala da su Rodozačetnici legendarni likovi. Ali već pola veka, zahvaljujući pre svega arheološkim otkrićima, neki su autori skloni da bar delimično prihvate istoričnost tradicija o Rodozačetnicima. To, naravno, ne znači da poglavlja eleven—fifty iz Knjige postanja predstavljaju »istorijske dokumente«. Što se tiče našeg zadatka, važno je znati da li su Apiru, preci Hebreja, bili uzgajivači magaraca i karavanski trgovci,13 ili su bili pastiri sitne stoke skloni tome da se negde stalno na12 Ovde i u svim drugim već navedenim delovima, »Jehova« je, očigledno, anahronizaim, pošto će ovo ime tek kasnije biti otkriveno Moj siju. [Kada je reč o Avramu i njegovim potomcima, ovde je preuzet termin rodozačetnici koji je predložio i uveo E. Verber (Povijest svjetske književnosti, Mladost, Zagreb 1982) budući da je termin patrijarsi sada previše obeležen značenjem koje ima u sikladu s postojećom hrišćanskom crkvenom hijerarhijom (prim. prev.)]. 13 Što podržava Olbrajt (Albright) u više svojih radova; na kraju videti i Yahveh and the Goods of Canaan, sixty two—64 i svuda.
gođenog strelama i kamenjem koji izgleda kao da povraća mlaz krvi.17 Samo, slične scene se mogu različito tumačiti. Značaj neke arhaične religiozne predstave potvrđuje se isto tako i njenom sposobnošću da »preživi« u kasnijim epohama. Tako se u velikom broju kultura susreće verovanje da se životinja može ponovo roditi iz svojih kostiju. 18 Iz tog razloga je bilo zabranjeno da se lome kosti životinja čije je meso pojedeno. Tu je reč o jednoj predstavi koja je svojstvena civilizacijama lovaca i pastira, ali je preživela i u složenijim religijama i mitologijama.
Etimologija i značenjePovijesni razvoj ezoterijeRazlike između ezoterije i okultizmaTri vrste ezoterizmaBilješkeLiteraturaVanjske poveznice
Yoga can be a follow that enables us to remodel and purify our bodies, minds, and souls. It expands our consciousness that can help us hook up with nature plus the universe all around us.
Disclosure: This post could comprise affiliate hyperlinks. If a invest in is manufactured via these backlinks, we may earn a Fee at no added cost to you personally. Your type assist assists us generate much more mindful articles or blog posts!
106. Iranski kralj i praznik Nove godine Darije je Persepolis zamislio i izgradio kao svetu prestonicu, namenjenu za proslavljanje praznika Nove godine, Navroza.32 Persepolis dakle nije bio politička prestonica i nije imao nikakav strategijski značaj, a za razliku od Pasargade, Ekbatana, Suze i Vavilona, ne pominje se ni u jednom zapadnom ili istočnom izvoru.33 Navroz je, kao i svaki obredni circumstance Nove godine, obnavljao Svet simboličnim ponavljanjem kosmogonije. To shvatanje je bilo blisko Indoirancima; situation je, međutim, verovatno pretrpeo i mesopotamske uticaje. 34 U svakom slučaju, praznik Nove godine se odvijao pod okriljem Ahure Mazde, koji je bio prikazan kao sveštenik na mnogim vratima Persepolisa.
Najezda Indoevropljana u istoriju označena je strašnim razaranjima. Između ~2300. i ~ 1900. godine u Grčkoj, Maloj Aziji, Mesopotamiji, spaljeni su i opustošeni brojni gradovi; tako su stradali Troja oko ~ 2300, Bejče-sultan, Tarsus i nekih tri stotine gradova i naselja u Anadoliji. Dokumenti pominju etničke grupe koje su se zvale Hititi, Luvijci i Mitanci. Postojanje ariofonskih elemenata potvrđeno je i kod drugih četa osvajača. Širenje indoevropskih naroda je počelo nekoliko vekova ranije, i produžilo se tokom dva milenijuma. Oko ~ 1200. Arijci su prodrli u dolinu Inda i Ganga, Iranci su se učvrstili u Persiji, Grčka sa ostrvima bila je indoevropeizirana. Nekoliko vekova kasnije, već je bila okončana ili je daleko uznapredovala indoevropeizacija Indije, Apeninskog i Balkanskog poluostrva i karpatsko-podunavskih oblasti, kao i srednje, severne i zapadne Evrope — od Visle do Baltičkog mora i do Atlantika.
34 Takve analize potvrđuju obrednu funkciju znakova i paleolitskih figura. Sada nam se čini očigledno da te slike i ti simboli imaju odraza u izvesnim »istorijama«, odnosno, u događajima vezanim za godišnja doba, navike divljači, polnost, smrt, zagonetne moći nekih natprirodnih bića i izvesnih pojedinaca (»stručnjaka za sveto«). Ove paleolitske predstave možemo posmatrati kao jedan kod koji istovremeno označava simboličku (dakle, »magijsko-religioznu«) vrednost slika i njihovu funkciju u ceremonijama koje se odnose na različite »istorije«. Naravno, mi nikada nećemo saznati tačan sadržaj tih »istorija«. Ali, »sistem« u kojima se uokviruju različiti simboli omogućavaju nam da barem pogodimo koliki je njihov značaj za magijsko-religioznu praksu paleolita. Utoliko pre što su određeni broj tih »sistema« usvojila i lovačka društva. Kao što smo ranije primetili (§ 4), izvesne vidove preistorijskih religija moguće je »rekonstruisati« razmatranjem obreda i specifičnih verovanja primitivnih lovaca. Nije reč samo o »etnografskim paralelama«, metodu koji su s manje ili više uspeha primenjivali svi istraživači izuzev Leroa-Gurana i Lamengss 84
50 Kasniji preobražaji »junaka«, od srednjeg veka do romantizma, biće analiziram u III tomu ovog dela.
Univerzuma. Kralj je imao središnju ulogu, jer je on, na neki način, kao i svaki prinosilac žrtve šrauta, u sebi sadržavao Kosmos. Različitim fazama obreda, postizao se sukcesivno povratak budućeg kralja na stanje embriona, njegovo jednogodišnje dozrevanje i njegovo ponovno mistično rođenje kao Kosmokratora, koji je istovremeno poistovećen s Prađapatijem i s Kosmosom. »Embrionalni time period« budućeg vladara odgovarao je procesu sazrevanja Univerzuma, i vrlo je verovatno da je izvorno bio povezan s dozrevanjem žetve. Druga faza obreda završavala se stvaranjem novog vladarevog tela: to je bilo simbolično telo, koje se dobijalo bilo posle mističnog venčanja kralja s kastom bramana ili s narodom (taj mu je brak omogućavao da se rodi iz njih kao iz materice), bilo posle sjedinjenja muške vode za ženskom, ili posle sjedinjenja zlata — koje označava plamen — i vode. Treću fazu je činio niz obreda preko kojih je kralj postizao vrhovnu vlast nad tri sveta; drugim recima, on je otelovljavao Kosmos, a istovremeno je postajao Kosmokrator.
Zaratustra, govori o »Vaskrsenju umrlih«. Vaskrsavanje se, dakle, uklapa u konačnu Obnovu, koja osim toga podrazumeva i sveopšte suđenje. Tu se u jednoj grandioznoj eshatološkoj viziji artikuliše veći broj ideja od kojih su neke dosta stare: korenito i potpuno preporođeni svet u stvari je rezultat novog Stvaranja koji demoni više neće kvariti svojim napadom; vaskrsenje mrtvih, u stvari, ponovno stvaranje tela, jednako je kosmogoniji ako se ima u vidu paralelizam mikrokosmos-makrokosmos, što je drevno shvatanje koje je zajedničko brojnim indoevropskim narodima, ali se posebno razvilo u Indiji i u Iranu. Kao što smo videli (up. § 104), konačna Obnova, koja je bila već oblikovana u bogosluženju kakvo je obavljao Zaratustra, anticipirana je u obredima Nove godine (Navroz). Predanje najzad za Novu godinu vezuje tri odlučujuća događaja kosmičke i ljudske drame: Stvaranje, objavljivanje »Religije«, i eshatološku Obnovu.sixty six Ali pošto godina predstavlja totalitet kosmičkog vremena, deset poslednjih dana svake godine anticipiraju, na neki način, eshatološku dramu. To je neobično međuvreme kada se duše vraćaju na zemlju: Jašt (thirteen : 49—fifty two) priziva fravašije sixty seven koji se slobodno kreću tih deset poslednjih dana u godini.
Budući da su oba pojma po definiciji i sadržajno bliska, teško ih je razlikovati. U širem smislu, svaki ezoterizam uključuje more info i okultizam, odnosno pojam ezoterija je sadržajno obuhvatniji.